Page 12 - E-Bülten 46. Sayı

Tarih Köşesi

Çocuk hakları, kanunen veya ahlaki olarak dünya üzerindeki tüm çocukların doğuştan
sahip olduğu; eğitim, sağlık, yaşama, barınma; fiziksel, psikolojik veya cinsel sömürüye karşı
korunma gibi haklarının hepsini birden tanımlamakta kullanılan evrensel kavramdır.

Çocuk hakları, insan hakları kavramının içinde ele alınması gereken bir konudur.
Bugün, dünyanın birçok yerinde var olan insan hakları ihlalleri, çocuk boyutunda daha geniş
kapsamlı ve büyüyerek, müdahale edilmesi daha zor bir şekilde yer almaktadır. Uluslararası
Af Örgütü'nün belirttiğine göre; az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, emek
sömürüsü, pornografi, şiddet, yasa dışılık gibi olumsuz etkenlerin dahilinde, çocuk hakları
ihlalleri daha büyük boyutlarda olmaktadır.

Çocukların erişkinlerden farklı fiziksel, fizyolojik, davranış ve psikolojik özellikleri
olduğu, sürekli büyüme ve gelişme gösterdiği bilincinin yerleşmesi, çocukların bakımının bir
toplum sorunu olduğu ve bilimsel yaklaşımlarla herkesin bu sorumluluğu yüklenmesi
gerektiği düşüncesi, Cenevre Çocuk Hakları Bildirisi ile şekillenmiştir.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 20 Kasım 1989 tarihinde benimsenen
Çocuk Hakları Sözleşmesi 2 Eylül 1990 tarihinde de yürürlüğe girmiştir. Türkiye de dahil
olmak üzere 197 ülkenin taraf olduğu sözleşme en fazla ülkenin onayladığı insan hakları
belgesidir. Amerika Birleşik Devletleri hariç bütün Birleşmiş Milletler üyeleriyle Filistin,
Vatikan, Niue ve Cook Adaları sözleşmeye taraftır. Türkiye, Çocuk Hakları Sözleşmesi'ni 14
Ekim 1990'da imzaladı ve sözleşme 27 Ocak 1995'te Resmi Gazete' de yayımlanarak
yürürlüğe girdi.

Sözleşmeyle çocuk haklarının korunması amaçlanmış ve taraf devletlerin bu hakların yaşama
geçirilmesi için yükümlülüklere uymaları gerektiği hükme bağlanmıştır.

Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin dört temel ilkesi şunlardır:

Ayrım gözetmeme (Madde 2)

Çocuğun yüksek yararı (Madde 3)

Yaşama ve gelişme hakkı (Madde 6)
Katılım hakkı (Madde 12)

11